Pomoc dzieciom w obliczu wojny
24 lutego 2022 roku to data, która zmieniła oblicze świata na zawsze. Stanęliśmy przed wyzwaniami, które do tej pory wydawały się nam zamkniętą kartą historii. Wojna w Ukrainie wstrząsnęła cywilizowanym światem od Europy po Amerykę Północną. Unicestwiła budowane przez dekady i jakże kruche, po dwuletnim okresie pandemii poczucie bezpieczeństwa.
Od początku agresji rosyjskiej na Ukrainę do Polski dotarło 2,9 miliona osób z Ukrainy, są to głównie kobiety i dzieci. Szacuje się, że liczba uchodźców z Ukrainy w samej Unii Europejskiej może przekroczyć nawet 7 mln osób. Dla porównania liczba dzieci zamieszkujących Ukrainę przed inwazją rosyjską wedle szacunków UNICEF-u wynosiła 7,5 miliona istnień. Ponad połowa z nich została już ewakuowana z terenów objętych wojną. To najszybsza skala przesiedlenia od czasów II wojny światowej.
Z ziemi ukraińskiej do Polski
Do Polski docierają dzieci z pieczy zastępczej z terenów Ukrainy, obecnie nie ma szczegółowych danych na temat tego, ile ukraińskich dzieci faktycznie przebywa na terenie naszego kraju. Wiadomo jednak, że w instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce pozostaje 17 tysięcy dzieci, w Ukrainie liczba ta sięga aż 170 tysięcy dzieci (źródło: Dziennik Gazeta Prawna). Nierzadko sytuacja dzieci w Ukrainie pod względem prawnym jest bardziej skomplikowana niż dzieci z pieczy zastępczej w Polsce, gdzie raczej dąży się już do likwidacji instytucjonalnej pieczy na rzecz rodzinnych form opieki.
Przyjęcie ukraińskich dzieci z pieczy zastępczej do Polski to olbrzymie wyzwanie dla państwa, ale przede wszystkim dla obywateli naszego kraju. Udowodnili oni już, że nie chcą pozostać obojętni w tym trudnym dla naszego sąsiada czasie. Od początku wojny w Ukrainie Polacy aktywnie włączyli się w pomoc uchodźcom. Zorganizowali pomoc materialną, działają w punktach recepcyjnych, a przede wszystkim udostępnili swoje domy dla uciekających przed wojną uchodźców. Jednocześnie obok samej pomocy pojawiły się także bezpośrednie zagrożenia, takie jak: handel ludźmi i aktywizacja podziemia adopcyjnego.
Bezpieczeństwo dzieci
Zapobiegnięcie tego rodzaju procederom bez odpowiednich działań systemowych jest niemożliwe. Przeciwdziałać im ma wprowadzona przez Sejm niespełna miesiąc temu, specustawa: o wsparciu dla obywateli Ukrainy. Ustawa wprowadza instytucję: opiekuna tymczasowego, ale też przepisy dotyczące pieczy zastępczej. W praktyce wojewoda będzie mógł wydać zezwolenie na prowadzenie placówki opiekuńczo-wychowawczej wyłącznie dla dzieci z Ukrainy. Mimo braku spełnienia warunków zawartych w art. 106 ustawy o pieczy.
Informacje o ewakuowanych ukraińskich dzieciach z tamtejszych instytucji pieczy zastępczej, trafią z kolei do elektronicznej ewidencji. Pozwoli to na monitorowanie ich losów podczas pobytu w Polsce. Wiedza ta ma zapewnić im bezpieczeństwo i umożliwić świadczenie efektywnej pomocy opiekuńczej. Ewidencję małoletnich będą prowadzić: minister rodziny i polityki społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie.
Rozwiązania formalne dla pieczy zastępczej
Uchwalona w Sejmie specustawa, która weszła w życie 12 marca 2022 r. umożliwia powołanie „opiekuna tymczasowego” dla przybyłych do Polski w związku z wojną ukraińskich dzieci. Sąd rodzinny może ustanowić w specjalnym postępowaniu takim opiekunem np. innego członka rodziny, który opiekuje się dzieckiem: dziadków, ciocię, starsze rodzeństwo. Taki opiekun w praktyce będzie mógł reprezentować dziecko np. w sprawach urzędowych. Maksymalnie skróci się także czas (do 3 dni) ustanowienia opiekuna. Ponadto w sytuacji nieobecności rodziców i braku opiekuna tymczasowego, wniosek o rejestrację w imieniu dziecka może złożyć osoba, która sprawuje rzeczywistą opiekę nad dzieckiem. Wniosek taki wymaga podania danych faktycznego opiekuna, stopnia pokrewieństwa lub opisania relacji z dzieckiem.
Jak twierdzą prawnicy sama specustawa jest niedoskonała choćby ze względu na fakt, że upraszcza pewne procedury do minimum, np.:
Sąd będzie miał możliwość ustanowienia rodzicem zastępczym obywatela Ukrainy, którego pobyt uznaje się za legalny, bez potrzeby ukończenia niezbędnych szkoleń.
Realne zagrożenia
Umożliwi to czasowe powierzenie pieczy osobom, niespełniającym warunków do pełnienia roli rodziców zastępczych. Podobnie w przypadku opiekunów z Ukrainy, którzy będą mogli podjąć zatrudnienie w zawodach: wychowawcy, opiekuna dziecięcego w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, psychologa i pedagoga w placówkach należących do instytucjonalnej pieczy zastępczej. Bez konieczności spełnienia wymogów dotyczących wykształcenia określonych w ustawie o pieczy oraz ustawie o pracownikach samorządowych.
Tutaj rodzą się wątpliwości odnośnie nadużyć i przyjmowania dzieci przez nieuprawnione osoby oraz stwarzanie sytuacji zagrażających bezpieczeństwu życia i zdrowia podopiecznych. Na oceny działań całego systemu i jego funkcjonowania w praktyce przyjdzie jeszcze czas.
Rola organizacji pozarządowych i fundacji
Istotną rolę w ratowaniu i pomocy dzieciom z pieczy zastępczej od początku działań wojennych w Ukrainie odgrywają organizacje pozarządowe. Dzięki wsparciu licznych darczyńców sprowadziły i rozlokowały na terenie naszego kraju wiele (liczące od kilkudziesięciu osób do kilku tysięcy) grup dzieci z pieczy zastępczej.
Od początku w pomoc dzieciom z rodzin zastępczych w Ukrainie zaangażowała się Fundacja Kids’ Family przekazując już w pierwszych dniach wojny: poduszki, materace, łóżka piętrowe i pojedyncze dla przybyłych z Ukrainy dzieci wraz z opiekunami. Spod Kijowa sprowadzono także rodzinę zastępczą do zaprzyjaźnionego Rodzinnego Domu Dziecka w Dobrzykowicach. Fundacja przekazała im także wsparcie finansowe oraz bony na zakupy odzieżowe. Rodzina pozostaje w stałym kontakcie z fundacją Kids’ Family. Aktywnie włączamy się także w proces edukacji, tworząc szkolenia e-learningowe skierowane do dzieci, młodzieży i opiekunów. Ciągle oferujemy wsparcie medyczne i psychologiczne.
W działaniu siła
Wiele spośród innych organizacji pozarządowych takich jak: SOS Wioski Dziecięce, Fundacja Happy Kids czy Fundacja Przystanek Rodzina, a także liczne firmy i osoby prywatne włączyły się w ewakuację dużych grup dzieci z pieczy zastępczej do Polski. Efekty tych działań widoczne są w wielu miastach Polski, gdzie obecnie rozmieszczani są podopieczni z Ukrainy. Dla przykładu: łódzka fundacja Happy Kids sprowadziła do Polski w ciągu trzech tygodni ponad 1,5 tysiąca dzieci. W promocję zbiórek dla dzieci z pieczy zastępczej w Ukrainie zaangażowały się także gwiazdy z rodzimego show-biznesu. Budujący jest fakt, że pieniądze zbierane w ramach tych akcji wspomogą kolejne ewakuacje dzieci z Ukrainy.
JEŚLI ZNASZ KOGOŚ, KTO CHCE UCZYĆ SIĘ POLSKIEGO, PRZEKAŻ DALEJ TEN LINK: https://ua.etutor.pl
Ważne: Aby skorzystać z kursu nie trzeba mieć aktywnego konta na eTutor, ani mieć konta na platformie skillplanet.io. Naukę może rozpocząć każda zainteresowana osoba. Dostępnych jest już kilkanaście lekcji języka polskiego po ukraińsku, które umożliwią szybkie poznanie podstaw, potrzebnych w codziennej komunikacji. Jednak to nie wszystko – co tydzień będą pojawiały się kolejne lekcje i treści. Kurs jest cały czas rozbudowywany.
Relokacja dzieci z pieczy
Obecnie ewakuowane dzieci z pieczy zastępczej w Ukrainie dzięki zaangażowaniu i ogromie pracy organizacji pozarządowych trafiły m.in. do województw: śląskiego, dolnośląskiego, pomorskiego, zachodniopomorskiego, warmińsko-mazurskiego, lubuskiego i lubelskiego.
Ukraińskie dzieci przebywające w instytucjonalnej pieczy zastępczej to zwykle grupy liczące od kilkudziesięciu do kilkuset osób. Znalezienie odpowiednich miejsc pobytu to niełatwe zadanie. Wzorem może być tutaj samorząd w Łodzi, który zorganizował i przystosował obiekt po zlikwidowanych niedawno placówkach pieczy zastępczej na rzecz dzieci z Ukrainy.
Poza tym, jak pokazuje już pewna praktyka działania organizacji pozarządowych w zakresie ratowania dzieci z Ukrainy w Polsce dzieci kwaterowane są często w hotelach i ośrodkach rekreacyjnych. Aktualnie najwięcej, bo aż 700 miejsc dla dzieci i ich opiekunów zapewnił hotel Ossa w Rawie Mazowieckiej.
Maraton pomocy
Pomoc organizacji pozarządowych w ewakuacji i relokacji dzieci z Ukrainy to niełatwy i złożony proces. Wymagający współpracy wielu instytucji i osób, w tym także: jednostek samorządu terytorialnego. Organizacje nie ustają w działaniach na polu ratowania dzieci z terenów objętych wojną. Dzięki współpracy z Ministerstwem Polityki Społecznej Ukrainy systematycznie sprowadzają autokary z podopiecznymi na teren naszego kraju. Problemem nadal pozostaje brak pierwszeństwa dla autokarów przewożących dzieci. Od początku wojny w Ukrainie trwa także walka o stworzenie korytarzy humanitarnych, które umożliwiłyby ewakuację dzieci. Najważniejszą kwestią pozostaje nadal umieszczenie dzieci w bezpiecznych miejscach, z dala od linii ognia.
Jedno jest pewne, pomoc dla dzieci z Ukrainy to przedsięwzięcie długofalowe, wymagające współpracy na wielu poziomach. Niezwykle istotna jest pomoc dla dzieci, już przybyłych do Polski. Przed nami sporo pracy. Chociaż jesteśmy na początku tej drogi to dzięki bogatemu doświadczeniu, jakie zyskaliśmy jako Fundacja wspierając liczne placówki i organizacje pieczy zastępczej w Polsce mamy wypracowane narzędzia do włączania się w maraton pomocy dla naszych małych ukraińskich sąsiadów.
WspieraMY nie od dziś
Fundacja Kids Family aktywnie wspiera podopiecznych pieczy zastępczej szczególnie poprzez edukację, wspieranie holistycznego rozwoju, w tym: wsparcie psychologiczne i medyczne. Działamy w Polsce, ale i w Indiach, otaczamy się zespołem ludzi, których łączą wspólne wartości i misja pomagania dzieciom z pieczy zastępczej. Czynienia tego świata lepszym i piękniejszym. Nieustannie rozwijamy potencjał naszej platformy skillplanet, współpracują z nami specjaliści, terapeuci najwyższej klasy. Aktywnie reagujemy na zmieniającą się rzeczywistość i angażujemy się w działania nawet w obliczu tak olbrzymiego wyzwania, jakim jest pomoc ukraińskim dzieciom z pieczy zastępczej, opuszczającym swój kraj z powodu wojny.
Chcecie wiedzieć jak działamy i co planujemy w najbliższej przyszłości? Obserwujcie nasze działania na blogu oraz mediach społecznościowych.
Źródła:
